Aristoteles en mariene biodiversiteit

Aristoteles, de ‘Linnaeus-van-de-zee’ avant la lettre

Aristoteles was veel meer dan een klassiek filosoof. Hij was ook een universeel wetenschapper, met een brede interesse in diverse wetenschappelijke disciplines. Voor biologie had hij een zwak, en heel wat vroege en grote taxonomen zoals Linnaeus en Mayr bewonderden hem. Maar ook vandaag, 2400 jaar later, oefenen de werken van Aristoteles nog steeds een grote aantrekkingskracht uit op vorsers op zoek naar de roots van het marien biologisch onderzoek. Deze informatie kan ook anno 2016 nog veel betekenen voor de kennis van het Middellandse Zee gebied. (Lees meer)

Aristoteles en diens opmerkelijke prestaties binnen de mariene taxonomie 

De werken van Aristoteles vormden de eerste publicaties over dierkunde en mariene biologie. Ze bevatten niet minder dan 1400 meldingen van namen van zeedieren, van in totaal 200 verschillende taxa. Namen als ‘tetrapoda’ en ‘malacostraca’ zijn meer dan twee millennia geleden aan zijn brein ontsproten en vandaag nog steeds in voege. Mede daarom kunnen we hem terecht als vader van de biologische classificatie huldigen. (Lees meer)

Aristoteles en zijn studies naar kenmerken van zeedieren

Hij was het die als eerste dieren onderscheidde op basis van waarneembare ‘soortkenmerken’.  Habitats, migratie, voedingstechnieken, manieren van voortplanting en vele andere kenmerken en anatomische details besprak hij in zijn werken. Dit inzicht en deze kennis van het zeeleven verdient onze waardering, temeer daar hij dit alles diende te volbrengen met als enige instrumenten zijn beide ogen. De gangbare moderne technologieën waren toen nog pure science fiction… (Lees meer)

Aristoteles over verspreiding en migratie van soorten

De eerste systematische verslaggeving van wat er leeft in de Middellandse Zee kwam voort uit zijn pen. Ook al bracht hij een belangrijk deel van zijn leven door aan de Egeïsche Zee, toch getuigt hij ook van een veel bredere kennis en bekendheid met andere deelgebieden van de Middellandse Zee. Aristoteles observeerde hoe vispopulaties migreerden en legde het verband met de voortplanting en voeding. Ook was hij zich al bewust dat paling vanuit rivieren naar zee trekt, al sloeg hij de bal mis bij het verklaren van hoe ze zich voortplanten (“paling ontstaat uit modder”). Al kunnen we hem dit moeilijk kwalijk nemen, want ook vandaag nog blijft dit mysterie grotendeels onopgelost! (Lees meer)

Aristoteles en zijn bijdrage tot de naamgeving van zeedieren

Aristoteles was een echte pionier in het samenbrengen van bestaande (volks)namen voor de mariene fauna en in het uitdenken van nieuwe namen. Veelal baseerde hij die op kenmerken van de soort, een praktijk die ook vandaag nog zowel voor wetenschappelijke als volksnamen gebruikelijk is. Als pionier had hij toen nog geen last van synoniemen (meerdere namen voor één taxon) en homoniemen (meerdere taxa voor één naam), iets wat op heden tot verwarring kan leiden. De man liet een gigantische erfenis na, met heel wat termen die tot op heden in de nomenclatuur gebruikt worden. (Lees meer)

Arristotle University of Thessaloniki - School of Biology - Eleni Voultsiadou, professor  Dierkunde  aan de Aristoteles Universiteit van Thessaloniki (School of Biology), is de trekker van deze communicatieactie. Zonder haar toewijding en bijdrage zou deze artikelreeks niet zijn gerealiseerd. Prof. Voultsiadou heeft, naast haar specialisatie in mariene biologie, ook een sterke interesse in de geschiedenis en filosofie van de biologische wetenschappen en in zoölogische terminologie en nomenclatuur, zoals gedemonstreerd in haar publicaties over Aristoteles en zijn relatie tot de zeewetenschappen. Bij het compileren van de informatie voor deze nieuwsactie, konden we bogen op haar expertise wat leidde tot het documenteren van enkele intrigerende en zelfs grappige feiten die niet bekend waren bij een breder publiek. Daarnaast is prof. Voultsiadou ook actief binnen LifeWatch Griekenland en droeg ze bij aan de LifeWatchGreece Special Collection, met een geupdate checklist van de Griekse sponzen.

Flanders Marine Institute (VLIZ) - Het Vlaams Instituut voor de Zee is een centraal coördinatie en informatie platform voor marien en kustgebonden wetenschappelijk onderzoek. Als partner in verschillende projecten en netwerken, promoot en ondersteunt VLIZ het internationale karakter van Vlaams marien wetenscahppelijk onderzoek en internatinoale mariene educatie. Het VLIZ-datacentrum biedt begeleiding, technologieën en instrumenten aan aan wetenschappers en beleidsmakers ter ondersteuning van marien databeheer. Binnen internationale netwerken werkt het VLIZ mee aan de uitbouw van data-infrastructuren en bevordert het de doorstroming van mariene gegevens vanuit België. Het Datacentrum is onder andere verantwoordelijk voor het managementvan internationale e-infrastructuren zoals LifeWatch, het Wereldregister van Mariene Soorten, het centrale portaal voor het Europees Marien Observatie en Data Netwerk (EMODnet), the Europese node van het Ocean Biodiversity Information System (EurOBIS) en Marine Regions.

Hellenic Centre for Marine Research (HCMR) - HCMR voert wetenscahppelijk en technologisch onderzoek uit, alsook experimentele ontwikkeling en verdeling en toepassing van de bekomen resulaten, vooral met betrekkingen tot de bescherming vande hydrosfeer, organismen, de kust en de zeebodem, zowel op fysisch, chemisch, biologisch en geologisch vlak. Het Instituut voor Marine Biologie, Biotechnologie en Aquacultuur (IMBBC) is één van de drie HCMR deelinstituten. Hun focus ligt op ecosysteemstructuur, -functionering, - dynamiek en genetische diversiteit. Daarnaast kijken ze ook naar het beheer en de bescherming van mariene ecosystemen, de studie van veranderingen in biodiversiteit die veroorzaakt worden door natuurlijke en mensellijke verstoring en welk gevolg dit heeft op het functioneren van het ecosysteem.

World Register of Marine Species (WoRMS) - WoRMS heeft de ambitie om dé alles omvattende lijst van namen van mariene organismen wereldwijd te zijn, met inbegrip van de synoniemen. De inhoud wordt, in een continu proces, gecontroleerd door taxonomische experten die waken over de kwaliteit van de informatie. Dagelijks voegen taxonomische editors en leden van het data management team nieuwe informatie toe. WoRMS is tevens onderdeel van de LifeWatch Species Information Backbone.

LifeWatch Belgium - Dit project maakt deel uit van de Europese LifeWatch infrastructuur. Het werd ontwikkeld als onderdeel van het Europees Strategische Forum voor Research Infrastructuur (ESFRI) en kan gezien worden als een virtueel laboratorium voor biodiversiteitsonderzoek. België ondersteunt LifeWatch met diverse, elkaar aanvullende ‘in-kind’ bijdragen.  Deze worden geïmplementeerd als langere termijn projecten uitgevoerd door verschillende onderzoeksinstellingen en universiteiten te lande, en worden telkens door de respectievelijke overhead ondersteund. LifeWatch België zet in op het ontwikkelen van een brede range aan data services die gebruikers toelaten hun gegevens op te laden, te integreren en te verwerken en zo afgeleide producten te ontwikkelen. Het matchen van taxa met bestaande taxonomische registers en het opvragen van relevante verspreidingsinformatie maakt daar deel van uit.

LifeWatch Greece - de LifeWatchGriekenland Research Infrastructuur (LWG RI) wordt structureel gesponsord door GSRT. Het vormt de nationale bijdrage tot het minutieus catalogeren van Griekse ecosystemen en hun soorten, alsook het opvolgen van de soortenverspreiding in tijd en ruimte. Om dit doel te bereiken volgt LWG RI de centrale LifeWatch.eu aanbevelingen en streeft het ernaar alle Griekse wetenschappers actief in het biodiversiteitsonderzoek en binnen de data observatoria, samen te brengen. Een centraal portaal helpt deze visie voor een nationale centrale infrastructuur te bewerkstelligen, en omvat een gamma aan digitale services (e-Services) en virtuele labs (vLabs).

EMODnet Biology - het EMODnet biologie data portaal geeft, voor alle Europese regionale zeeën, vrije toegang tot gegevens over temporele en ruimtelijke verspreiding van mariene soorten en over soortskenmerken. EMODnet Biologie is onderdeel van het door de EU gefinancierd Europees Marien Observatie- & Data Network, en bouwt verder op het Wereldregister voor Mariene Soorten en het Europees Ocean Biogeografisch Informatie Systeem.

European Ocean Biodiversity Information System (EurOBIS) - EurOBIS is een online marien biogeografisch datasysteem dat gegevens samenbrengt over levende zeeorganismen. Hoofddoelen zijn: (1) het centralizeren van een grotendeels versnipperd landschap aan biogeografische data zoals verzameld door Europese instellingen allerhande; (2) het vrij en vlot beschikbaar maken van deze data. Om een basiskwaliteit te garanderen worden de gegevens, vóór publicatie, onderworpen aan een reeks kwaliteitscontrole procedures. De EurOBIS data vormen de ruggengraat van het EMODnet Biologie Portaal. EurOBIS is ook onderdeel van de LifeWatch Species Information Backbone.

Mediterranean Ocean Biodiversity Information System (MedOBIS) - Het MedOBIS virtuele lab (vLab) werd ontwikkeld in kader van het nationale bijdrage aan het LifeWatch project. Het biedt kwaliteitsgecontroleerde data en metadata aan aan OBIS en GBIF en maakt gebruik van bestaande 'open source' technologieën, internationale standaarden en tools die beschikbaar zijn via de OBIS helpdesk. Via MedOBIS kunnen gebruikers datasets van mariene soorte nnn het Middellandse Zee-gebied doorzoeken. Het doel is om een allesomvattend systeem te ontwikkelen voor Mediterane biologische data, zodat belangrijke wetenschappelijke vragen kunnen beantwoord worden. Op internationaal niveau vraagt OBIS zich hetvolgende af: "als wetenschappers data over zeeën en oceanen niet efficient kunnen verzamelen en delen met elkaar, hoe zal het dan mogelijk zijn om nieuwe, allesomvattende hypotheses over onze oceanen te ontwikkelen?" MedOBIs stelt zich exact dezelfde vraag op een meer regionale schaal en dit heeft  hun activiteiten de laatste 10 jaar grotendeels gestuurd. MedOBIS is onderdeel van de LifeWatch Species Information Backbone.

Marine Regions - De opzet van ‘Marine Regions’ is een standaard, relationele lijst van geografische namen te ontwikkelen, gekoppeld aan informatie en kaartmateriaal m.b.t. deze geografische lokaties. Op die manier wordt de toegang tot en de eenduidigheid in diverse geografische, zeegebonden namen (bv. zeeën, zandbanken, baaien,…) verbeterd. Ook grenzen van marien biogeografische gebieden of zones gehanteerd in een beheerscontext, worden op die wijze zo eenvormig mogelijk geduid.

Interim Register of Marine & Non-marine Genera (IRMNG) - het Interim Register van Mariene en Niet-mariene Genera is een voorlopige (‘interim’) compilatie van genusnamen. Ze omvat in één system zowel levende als uitgestorven biota. Het is een antwoord op taxonomische vragen of vragen m.b.t. bijvoorbeeld homoniemen, auteurschap, ‘parent-child’ relaties, verschillen in spelling en onderscheid tussen mariene en niet-mariene en/of fossiele en nog levende taxa. IRMNG maakt deel uit van de LifeWatch Species Information Backbone.